Παλιγγενεσία… από τι;
Μια λέξη που μου έρχεται στο μυαλό για τις μέρες της Εθνικής μας επετείου της 25ης Μαρτίου είναι η λέξη Παλιγγενεσία την οποία χρησιμοποιούσαν παλαιότερα στους λόγους και τις ομιλίες τους πολλοί από τους ομιλητές στις δεκαετίες από το 60-90!
Έχω καιρό να την ακούσω και πραγματικά μου γεννήθηκε η απορία για την σημασία της λέξης αυτής…
Σύμφωνα με τις πηγές, η παλιγγενεσία είναι έννοια της αναγέννησης ή της αναδημιουργίας, που χρησιμοποιείται σε διάφορα πλαίσια στη φιλοσοφία, τη θεολογία, την πολιτική και τη βιολογία.
Στη βιολογία, η παλιγγενεσία είναι εναλλακτικός όρος για την ανακεφαλαίωση, όρος ο οποίος αναφέρεται σε μια υπόθεση που έχει σε μεγάλο βαθμό απορριφθεί και αφορά την φάση ανάπτυξης ενός οργανισμού στην οποία η μορφή και η δομή του περνούν από τις αλλαγές που σημειώθηκαν στην εξέλιξη του είδους.
Στην πολιτική θεωρία, αποτελεί κεντρικό συστατικό της ανάλυσης του φασισμού από τον Ρότζερ Γκρίφιν ως θεμελιωδώς μοντερνιστική ιδεολογία.
Στη θεολογία, η λέξη μπορεί να αναφέρεται στη μετενσάρκωση ή στη χριστιανική πνευματική αναγέννηση που συμβολίζεται με τη βάπτιση.
Άρα κάτι δεν πήγαινε καλά…
Ως ουσιαστικό το συναντώ στις ερμηνείες του ως εξής: Η παλιγγενεσία αποτελεί εντροπική έκφανση.
Το νέο έχει δική του υπόσταση, και σε βάθος γενεών η συσχέτιση με το παρελθόν καθίσταται περισσότερο συναισθηματική παρά θεμελιώδης.
Ειδικότερα, με ιστορική σημασία έχοντας σχέση με την ανεξαρτησία και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους μετά από την επανάσταση του 1821..
Κάπου εδώ άρχισα να το ξεδιαλύνω.
Στην Πύλη για την Ελληνική γλώσσα η παλιγγενεσία η [palingenesía & palinjenesía] σημαίνει: το να γεννιέται κτ. για δεύτερη φορά, να επιστρέφει από το θάνατο ή την ανυπαρξία στη ζωή· (πρβ. ανάσταση, αναγέννηση), συνήθ. μτφ. για την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους από τον τουρκικό ζυγό.
Με τις γνώσεις του με καθοδηγεί ο Μπατζακίδης Φ. Γεώργιος, απόφοιτος Ε.Α.Π. τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών με μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό και Ιστορία. Υποψήφιος Διδάκτωρ της Οθωμανικής Ιστορίας.
Λέει ο Μπατζακίδης: «Όταν ακούμε την λέξη παλιγγενεσία, το μυαλό μας πάει στο ότι το έθνος των Ελλήνων ξαναγεννιέται. Πράγματι, είναι πολύ σωστή τούτη η σκέψη, πώς όμως και από που ξαναγεννιέται το έθνος; Υπήρχε από πριν και κάποια στιγμή μέσα στο ιστορικό παρελθόν χάθηκε;
Η απάντηση στα δύο αυτά ερωτήματα είναι πως κατά κάποιον τρόπο ναι και αν ναι, από πότε υπήρχε και πως;
Η απάντηση βρίσκεται στην αρχαιότητα όταν τα ελληνικά φύλα κάποια στιγμή ενώθηκαν στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας ή ακόμη και όταν χρειάστηκε να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, τα παραδείγματα είναι πολλά.
Ήταν έθνος τότε όλα τα ελληνικά φύλα; Σαφώς κατηγορηματικά όχι.
Τότε πως μπορούμε να επικαλεστούμε ότι υπήρχε κάτι κοινό μεταξύ τους, που να τους αποδίδει μια εθνοτική ας πούμε οντότητα;
Τρία βασικά χαρακτηριστικά είναι αυτά που με σημερινούς όρους μπορεί κάποιος να επικαλεστεί ότι πράγματι αυτό είναι ένα έθνος: α) Το ομόγλωσσον, β) το ομότροπον και γ) το ομόθρησκον.
Πράγματι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία και κοινά ήθη και έθιμα σε όλες σχεδόν τις πόλεις-κράτη. Τότε βέβαια επικαλούνταν και το ομόαιμον, αλλά αυτό θα το δούμε παρακάτω.
Έτσι φτάσαμε στην ελληνική επανάσταση του 1821 που ήταν σαφώς επηρεασμένη από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και την Γαλλική επανάσταση, όπου ήθελε τον άνθρωπο ενάντια σε κάθε μορφή τυραννίας. Εδώ φτάνουμε στο σημείο να πούμε ότι το έθνος παλιγεννάται με αναγωγή στο ένδοξο παρελθόν της αρχαιότητας. Πώς μπορεί να σταθεί αυτό μετά από δύο σχεδόν χιλιετίες προσμίξεων με Ρωμαίους, Σλάβους, Γερμανικά φύλα, Ούννους, Λατίνους και Οθωμανούς Τούρκους;
Η απάντηση και πάλι βρίσκεται στα τρία βασικά χαρακτηριστικά: Η κοινή ελληνική γλώσσα, τα ίδια ήθη και έθιμα από την αρχαιότητα και φυσικά η ίδια θρησκεία (μόνο που εδώ αντί του αρχαίου δωδεκάθεου, έρχεται να πάρει τη θέση του ο χριστιανισμός).
Άρα, υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα που οι άνθρωποι που ζουν στον ίδιο χώρο, μπορούν να ελπίζουν σε ένα έθνος που ξαναγεννιέται από την αρχαιότητα, μιας και εκείνη την εποχή το ρεύμα του Νεοκλασικισμού δεν άφησε ανεπηρέαστο κανένα σημείο, όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.
Μόνο που δεν ήταν δυνατόν οι Έλληνες εκείνης της εποχής, να ήταν απευθείας απόγονοι του Περικλέους δίχως να λάβουν υπόψη τους όλες τις ιστορικές περιόδους μέχρι να φτάσουν στο 1821. Απέρριψαν τη Ρωμαϊκή εποχή, την Βυζαντινή και σαφώς την Οθωμανική περίοδο. Έτσι βρήκε πρόσφορο έδαφος ο Φαλμεράυερ που διατύπωσε την θεωρία του ότι στον σημερινό χώρο που επαναστάτησαν οι Έλληνες δεν υπάρχει ίχνος αρχαίου ελληνικού αίματος.
Φυσικά τα πράγματα έβαλαν στη θέση τους ο Παπαρρηγόπουλος και ο Ζαμπέλιος που αποκατέστησαν όλες τις ιστορικές περιόδους γράφοντας την ιστορία του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα ως και τότε.
Εξάλλου, ποιος λαός μέσα στο πέρασμα των χιλιετιών και των αυτοκρατοριών έμεινε καθαρός και χωρίς προσμίξεις;
Αυτή ήταν λοιπόν η εξήγηση της λέξης “παλιγγενεσία”, μια αναγωγή στο ένδοξο και ηρωικό παρελθόν της αρχαιότητας και κυρίως του 5ου (χρυσού αιώνα), όπου εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα αδιανόητες μέχρι τότε έννοιες όπως Δημοκρατία, Φιλοσοφία, Επιστήμες, που όλοι θα ήθελαν να είναι οι κληρονόμοι της είτε το δικαιούνται, είτε όχι.
Υ.Γ. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα έγινε επίσημα κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 με το πρωτόκολλο του Λονδίνου.
Related Posts
Τελικά δεν ήταν θεωρία συνομωσίας… →
«Εσύ βάλθηκες να κάνεις τη Δράμα ευρωπαϊκή πόλη» →
Ένας προφήτης μα τι προφήτης →
Σχόλια